1. Giới thiệu
Tình hình Tarot tại Việt Nam hiện nay, đa số các mem sử dụng hàng handmade. Lợi thế của việc sử dụng handmade là giá thành rẻ, phù hợp túi tiền, giúp tarot đến gần với mọi người hơn. Tuy nhiên, với sự đa dạng của tarot hiện nay, vấn đề compagnon book trở nên ngày càng cấp thiết. Rất nhiều yêu cầu đề nghị giúp đỡ để có được tài liệu hướng dẫn. Một mặt, hội tarot có thể hỗ trợ việc photo tài liệu của các bộ tarot thông dụng, nhưng cũng có giới hạn nhất định. Với sự đa dạng của các bộ tarot ngày nay, công việc này không phải lúc nào cũng khả thi.
Vì vậy, tôi viết bài hướng dẫn này nhằm giúp đỡ các bạn sử dụng handmade mà vẫn chưa có được tài liệu. Bài này cũng đồng thời giới thiệu 4 nền tảng diễn giải chính trong hệ thống Tarot, mà phần lớn các bộ tarot hiện đại dựa trên đó mà xây dựng. Mục đích cuối cùng là hướng dẫn cách phân loại trực quan các bộ tarot.
Chú ý: Ngoài bài phân loại tarot này dựa trên hệ thống chú giải, tôi cũng đã từng viết bài phân loại theo lịch sử và phân loại theo trường phái. Các bạn có thể tìm đọc thêm.
2. Các hệ thống chú giải lớn
Sự phân loại này chủ yếu dựa trên các hệ thống chú giải quan trọng và được sủ dụng rộng rãi. Các bản chú giải thay đổi tuỳ theo lý luận của nhà huyền học và có số lượng không nhỏ. Vì vậy, việc hiểu rõ các bản chú giải cơ bản chính là chìa khoá để tìm hiểu một bộ bài. Dựa vào đó, tôi phân các hệ thống Tarot thành 5 nhóm chú giải lớn:
Hệ thống chú giải của Mathers: Là hệ thống chú giải do Mathers và Crowley đề xuất. Hai bộ bài chủ yếu của hệ thống chú giải này là Golden Dawn Tarot và Thoth Tarot. Hệ thống chú giải này dựa trên nền tảng của Kabbalah và Huyền học Ai Cập. Các bộ thuộc họ này thường được gọi là Tarot Chuẩn Thoth (hay Thoth- based, Thoth- inspired, Thoth Standard) . Một vài bộ tiêu biểu Rosetta Tarot, Ancient Egyptian Tarot, Bifrost Tarot, Haindl Tarot, Kingdom Within Tarot, Magickal Tarot, Via Tarot, Vision Quest Tarot...
Hệ thống chú giải của Waite: là hệ thống chú giải do Waite đề xuất. Bộ bài chủ yếu của hệ thống chú giải này là bộ Rider Waite. Hệ thống chú giải này dựa chủ yếu trên Kabbalah, Thiên Chúa Giáo và Giả Kim Thuật. Các bộ thuộc họ này thường được gọi là Tarot Chuẩn Waite. Các bộ thuộc họ này thường được gọi là Tarot Chuẩn Waite (hay Rider-Waite Clones, Rider Waite Standard). Một số bộ tiêu biểu : Shadowscapes Tarot, Alabaster Tarot, Albano-Waite Tarot, Angel Tarot, Aquatic Tarot, Ator Tarot, Diamond Tarot, Giant Rider-Waite Tarot, Golden Rider Tarot, Hoi Polloi Tarot, Illuminated Tarot, International Icon Tarot, Radiant Rider-Waite Tarot, Simply Tarot, Tarot Nusantara, Tiny Universal Waite Tarot.
Hệ thống chú giải của Etteilla: là hệ thống chú giải do Etteilla đề xuất. Bộ bài chủ yếu của hệ thống này là bộ Grand Etteilla. Hệ thống chú giải này dựa chủ yếu trên Ai Cập học. Các bộ thuộc họ này thường được gọi là Tarot Chuẩn Etteilla. Một số bộ tiêu biểu : Grand Etteilla Tarot, Etteilla Tarotcard, Book of Thoth Etteilla Tarot ...
Hệ thống chú giải Marseille 78: là hệ thống chú giải do các nhà huyền học Pháp nhằm chú giải cho bộ tarot 78 lá. Điển hình là Ouspensky và Jodorowsky. Bộ bài chủ yếu của hệ thống này là bộ Tarot de Marseille. đặc biệt là phiên bản Nicolas Conver. Một vài ví dụ tiêu biểu : Astro Tarot, Beginner's Tarot, Brave New World Tarot, Chat du Marseille Tarot. Corto Maltese Tarot, Dame Fortune's Wheel Tarot, Le Millenaire Tarot de Marseilles,, Mexican Tarot, Romanov's Dynasty Tarot, Starter Tarot, Symbolic Tarot, Tarot Classic, Tarot de la Rea, Tarot de Marcelino, 1JJ Swiss Tarot, Ancient Tarot of Marseilles, Ancient Tarots of Liguria-Piedmont, CBD Tarot de Marseille, ISIS Tarot de Marseille...
Hệ thống chú giải Marseille 22: là hệ thống chú giải do các nhà huyền học Pháp nhưng chỉ chấp nhận 22 lá Major mà thôi. Bộ chủ yếu của hệ thống này vẫn là Marseille. Một vài điển hình: Hofmann Tarot, Jamie Hankin Tarot, Jan Woudhuysen Tarot, Javanese Folktales Tarot, Kayne's Celtic Tarot, Kitchen Tarot, Le Macchine di Leonardo, Le Tarots Marseille de Jean Dodal, Lebanese Tarot, Les Adorables Tarot, Lilibel Tarot, LiteraTarot America, LiteraTarot Europa, LiteraTarot Oceania, Lorland Chen Tarot, Love Tarot, Lucky Pack Tarot, Madru: Das Baum Tarot, Medici Tarot, Millenium Tarot, Mouré Tarot,Major Tom's Tarot of Marseilles ...
Hệ thống chú giải Marseille 22: là hệ thống chú giải do các nhà huyền học Pháp nhưng chỉ chấp nhận 22 lá Major mà thôi. Bộ chủ yếu của hệ thống này vẫn là Marseille. Một vài điển hình: Hofmann Tarot, Jamie Hankin Tarot, Jan Woudhuysen Tarot, Javanese Folktales Tarot, Kayne's Celtic Tarot, Kitchen Tarot, Le Macchine di Leonardo, Le Tarots Marseille de Jean Dodal, Lebanese Tarot, Les Adorables Tarot, Lilibel Tarot, LiteraTarot America, LiteraTarot Europa, LiteraTarot Oceania, Lorland Chen Tarot, Love Tarot, Lucky Pack Tarot, Madru: Das Baum Tarot, Medici Tarot, Millenium Tarot, Mouré Tarot,Major Tom's Tarot of Marseilles ...
3. Các Bước Phân Biệt:
Hình mẫu phân biệt: gồm bộ Joie de Vivre, bộ Tarot of Cerenonial Magic, bộ Tarot de Papus, bộ Tarot de Marseille.
- Bước 0: Phân biệt số lá bài
Nếu bộ bài có 22 lá bài thì đây là Hệ thống Marseille 22. Nếu bộ có 78 lá bài, đây thuộc về một trong các Hệ thống Waite, Thoth, Etteilla và Marseille 78. Chú ý rằng có trường hợp bộ bài chỉ xây dựng từ một phần của hệ thống 78 thì vẫn tham chiếu đến hệ thống 78 lá bài.
Kết quả: Nhận ra được hệ thống Marseille 22
Ngoại lệ:
Ngoại lệ thứ nhất là trường hợp có 79 lá bài tức là do bộ bài chứa lá Happy Squirrel, thì vẫn giống bộ 78 lá bài. Một số điển hình: All Hallows TarotInternational Icon Tarot, Les Adorables Tarot 22, Picture Postcard Tarot, Tarot de Marcelino, Tarot of the Midnight Masquerade, Touchstone Tarot, Twilight Rabbit Tarot, Victorian Trade Card Tarot....
Ngoại lệ thứ hai là trường hợp các bộ cổ có chứa số lá bài nhiều hơn như Minchiaste 96 lá bài (có 40 lá hình so với 22 lá chuẩn), Visconti Morgan 86 lá bài (có 6 bộ lá mặt so với 4 bộ chuẩn)... thì xếp vào nhóm Marseille 78.
- Bước 1: Phân Biệt yếu tố hoạt cảnh trong Minor Arcana
Ở bước này, ta cần phân biệt giữa hệ thống Waite với các lá minor được vẽ hoạt cảnh, so với hệ thống Thoth, Marseille 78 và Etteilla sử dụng yếu tố số học. Waite sử dụng hoạt cảnh có nhân vật, giống như kiểu tranh hoạt động trong các lá Minor. Thoth, Marseille và Etteilla sử dụng các biểu tượng trang trí để diễn tả các lá minor. Xem hình bên dưới.
Kết quả: Nhận ra được hệ thống Waite.
- Bước 2: Phân Biệt yếu tố biểu tượng nền trong Minor Arcana
Ở bước này, ta cần phân biệt giữa Thoth với mô típ trang trí phức tạp so với Marseille và Etteilla với mô típ trang trí đơn giản. Ở hệ thống Thoth, các minor được mô tả thông qua một mô típ trang trí nền phức tạp với nhiều biểu tượng khác nhau. Trong khi Marseille và Etteilla chỉ chú trọng đến vị trí các đầu hình trong lá bài và có nền trống.
Kết quả: Nhận ra được hệ thống Thoth.
- Bước 3: Phân Biệt yếu tố biểu tượng Marseille trong Minor Arcana
Ở bước này, ta cần phân biệt giữa hệ thống Marseille với mô típ biểu tượng cố định so với các bộ Etteilla. Marseille với lịch sử hàng trăm năm và khá nhiều bộ bài dọc theo chiều dài lịch sử, tuy nhiên, mô típ của biểu tượng trong lá minor vẫn không thay đổi nhiều. Trong khi các bộ Etteilla thường được vẽ với mô típ biến đổi nhiều hơn.
Kết quả: Nhận ra được hệ thống Marseille và Etteilla.
4. Bản Chú Giải Các Hệ Thống
Hệ thống Waite:
http://tarotmystery.blogspot.com/2011/11/chu-giai-ngan-cua-aewaite.html
Hệ thống Thoth:
http://tarotmystery.blogspot.com/2011/11/chu-giai-ngan-cua-s-l-macgregor-mathers.html
Hệ thống Marseille 22:
http://tarotmystery.blogspot.com/2011/11/chu-giai-ngan-cua-p-d-ouspensky.html
Hệ thống Marseille 78:
http://tarotmystery.blogspot.com/2011/11/chu-giai-ngan-cua-papus-gav-encausse.html
Nếu bộ bài có 22 lá bài thì đây là Hệ thống Marseille 22. Nếu bộ có 78 lá bài, đây thuộc về một trong các Hệ thống Waite, Thoth, Etteilla và Marseille 78. Chú ý rằng có trường hợp bộ bài chỉ xây dựng từ một phần của hệ thống 78 thì vẫn tham chiếu đến hệ thống 78 lá bài.
Kết quả: Nhận ra được hệ thống Marseille 22
Ngoại lệ:
Ngoại lệ thứ nhất là trường hợp có 79 lá bài tức là do bộ bài chứa lá Happy Squirrel, thì vẫn giống bộ 78 lá bài. Một số điển hình: All Hallows TarotInternational Icon Tarot, Les Adorables Tarot 22, Picture Postcard Tarot, Tarot de Marcelino, Tarot of the Midnight Masquerade, Touchstone Tarot, Twilight Rabbit Tarot, Victorian Trade Card Tarot....
Ngoại lệ thứ hai là trường hợp các bộ cổ có chứa số lá bài nhiều hơn như Minchiaste 96 lá bài (có 40 lá hình so với 22 lá chuẩn), Visconti Morgan 86 lá bài (có 6 bộ lá mặt so với 4 bộ chuẩn)... thì xếp vào nhóm Marseille 78.
Ở bước này, ta cần phân biệt giữa hệ thống Waite với các lá minor được vẽ hoạt cảnh, so với hệ thống Thoth, Marseille 78 và Etteilla sử dụng yếu tố số học. Waite sử dụng hoạt cảnh có nhân vật, giống như kiểu tranh hoạt động trong các lá Minor. Thoth, Marseille và Etteilla sử dụng các biểu tượng trang trí để diễn tả các lá minor. Xem hình bên dưới.
Kết quả: Nhận ra được hệ thống Waite.
- Bước 2: Phân Biệt yếu tố biểu tượng nền trong Minor Arcana
Ở bước này, ta cần phân biệt giữa Thoth với mô típ trang trí phức tạp so với Marseille và Etteilla với mô típ trang trí đơn giản. Ở hệ thống Thoth, các minor được mô tả thông qua một mô típ trang trí nền phức tạp với nhiều biểu tượng khác nhau. Trong khi Marseille và Etteilla chỉ chú trọng đến vị trí các đầu hình trong lá bài và có nền trống.
Kết quả: Nhận ra được hệ thống Thoth.
- Bước 3: Phân Biệt yếu tố biểu tượng Marseille trong Minor Arcana
Ở bước này, ta cần phân biệt giữa hệ thống Marseille với mô típ biểu tượng cố định so với các bộ Etteilla. Marseille với lịch sử hàng trăm năm và khá nhiều bộ bài dọc theo chiều dài lịch sử, tuy nhiên, mô típ của biểu tượng trong lá minor vẫn không thay đổi nhiều. Trong khi các bộ Etteilla thường được vẽ với mô típ biến đổi nhiều hơn.
Kết quả: Nhận ra được hệ thống Marseille và Etteilla.
4. Bản Chú Giải Các Hệ Thống
Hệ thống Waite:
http://tarotmystery.blogspot.com/2011/11/chu-giai-ngan-cua-aewaite.html
Hệ thống Thoth:
http://tarotmystery.blogspot.com/2011/11/chu-giai-ngan-cua-s-l-macgregor-mathers.html
Hệ thống Marseille 22:
http://tarotmystery.blogspot.com/2011/11/chu-giai-ngan-cua-p-d-ouspensky.html
Hệ thống Marseille 78:
http://tarotmystery.blogspot.com/2011/11/chu-giai-ngan-cua-papus-gav-encausse.html
5. Kết luận
Bản hướng dẫn đơn giản này có thể giải đáp phần lớn những bộ bài Tarot hiện tại. Tuy nhiên, luôn tồn tại ngoại lệ vì vậy cần phải tham khảo thêm các nguồn khác để có thể khẳng định rõ ràng hơn. Mặc dù còn nhiều thiếu sót, nhưng phương pháp phân biệt này đơn giản và hiệu quả hơn phần nhiều những cách phân biệt khác như theo lịch sử hay trường phái. Mong đây sẽ là một hành trang tốt cho các bạn newbie trong Tarot, đặc biệt là các bạn sử dùng handmade.
Bản hướng dẫn đơn giản này có thể giải đáp phần lớn những bộ bài Tarot hiện tại. Tuy nhiên, luôn tồn tại ngoại lệ vì vậy cần phải tham khảo thêm các nguồn khác để có thể khẳng định rõ ràng hơn. Mặc dù còn nhiều thiếu sót, nhưng phương pháp phân biệt này đơn giản và hiệu quả hơn phần nhiều những cách phân biệt khác như theo lịch sử hay trường phái. Mong đây sẽ là một hành trang tốt cho các bạn newbie trong Tarot, đặc biệt là các bạn sử dùng handmade.
Philippe Ngo, sáng lập Tarot Huyền Bí, một người nghiên cứu tarot tại Pháp.
Bài viết "Phân Loại Trực Quan Các Bộ Tarot" có bản quyền, được bảo vệ bởi DMCA. Bất kỳ hình thức sao chép lại ở các trang khác mà không tuân thủ các điều khoảng sử dụng của chúng tôi sẽ được thông báo đến DMCA để thực hiện gỡ bỏ khỏi hệ thống tìm kiếm của Google và Bing. Truy cập DMCA.COM để biết thêm về các biện pháp trừng phạt do vi phạm bản quyền nội dung số.
